Ψηφιακή Συλλογή
της Πινακοθήκης της ΑΣΚΤ

Η Συλλογή της Πινακοθήκης της ΑΣΚΤ περιλαμβάνει πάνω από 9.000 εικαστικά έργα διαφόρων μέσων, τα οποία καλύπτουν μια χρονική περίοδο από τον 19ο αιώνα μέχρι τις μέρες μας.

Η συλλογή

Η Α.Σ.Κ.Τ. διαθέτει και διαχειρίζεται μια εκτενή συλλογή έργων Τέχνης, ιδιαίτερης πολιτιστικής αξίας.
Παράλληλα με την ίδρυση της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών το 1837, άρχισε να συγκροτείται «Πινακοθήκη», με κύριο άξονα την καλλιτεχνική παραγωγή όσων εμπλέκονταν στις διαδικασίες της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης που παρείχε το Ίδρυμα.

Η συλλογή αυτή περιλαμβάνει πάνω από 9.000 εικαστικά έργα διαφόρων μέσων, όπως ζωγραφική, γλυπτική, χαρακτική, αγιογραφία, φωτογραφία, σχέδια, κ.ά., τα οποία καλύπτουν μια χρονική περίοδο από τον 19ο αιώνα μέχρι τις μέρες μας.

Τα έργα που απαρτίζουν τη συλλογή της Πινακοθήκης αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα της καλλιτεχνικής δραστηριότητας των καθηγητών των εργαστηρίων, αλλά και των φοιτητών του Τμήματος Εικαστικών Τεχνών (ΤΕΤ) που διακρίθηκαν ή βραβεύτηκαν σε πανελλήνιους διαγωνισμούς ή κατατέθηκαν από τους αποφοίτους του ΤΕΤ ως δείγμα της πτυχιακής τους εργασίας. Στη συλλογή περιλαμβάνονται και έργα σημαντικών καλλιτεχνών προερχόμενα από δωρεές, καθώς και ένας μεγάλος αριθμός αντιγράφων, ανάγλυφων και ζωγραφικών έργων της ελληνικής λαϊκής τέχνης, που πραγματοποιήθηκαν από φοιτητές του ΤΕΤ υπό την επίβλεψη των καθηγητών τους, κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικών αποστολών. Με αυτή την έννοια, η Πινακοθήκη αποτελεί ένα ζωντανό δείγμα της ίδιας της ιστορίας της ΑΣΚΤ, και κατά συνέπεια ενός πολύ σημαντικού μέρους της νεοελληνικής τέχνης.

Οι συλλογή της Πινακοθήκης συνεχίζουν να εμπλουτίζεται με τις καταθέσεις έργων των αποφοίτων του Ιδρύματος μέχρι σήμερα.

Το Τμήμα Πινακοθήκης Εκθέσεων, Φωτογραφικού Αρχείου και Ντοκουμέντων των Συλλογών της Σχολής είναι αρμόδιο για την απογραφή, συντήρηση, διαφύλαξη και αποκατάσταση των συλλογών του Ιδρύματος, την τήρηση φωτογραφικού αρχείου του Ιδρύματος, την οργάνωση εκθέσεων από τις συλλογές του Ιδρύματος, εκθέσεων έργων των φοιτητών, των διδασκόντων, των προσκεκλημένων της και καλλιτεχνικών ανταλλαγών με Μουσεία ή άλλους παρεμφερείς οργανισμούς καθώς και τη σύνταξη και δημοσίευση μελετών, εργασιών και καλλιτεχνικών καταλόγων.

Για τη δημοσίευση έργου της συλλογής, με οποιονδήποτε τρόπο, απαιτείται η έγκριση της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών.

Επικοινωνία:
Αυτοτελές Τμήμα Πινακοθήκης, Εκθέσεων, Φωτογραφικού Αρχείου και Ντοκουμέντων
των Συλλογών
Τηλ.: 210 4801 336 /342
Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο: gallery@asfa.gr

το έργο

Στο πλαίσιο του έργου «Ψηφιακός μετασχηματισμός και ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος της ΑΣΚΤ 1837-2021. Μια Συλλογή έργων σπουδής εικαστικής εξέλιξης και αποτύπωσης της ιστορικής διαδρομής της Νεοελληνικής τέχνης» που κατατέθηκε και εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία 2014-2020» και στον Άξονα Προτεραιότητας «Ανάπτυξη μηχανισμών στήριξης της επιχειρηματικότητας» – με αρ. πρωτ. 1591/333/Α3/09-03-2021 Πρόσκληση με τίτλο «Δημιουργία, ανάδειξη και αξιοποίηση Ψηφιακού Πολιτιστικού Αποθέματος» του επιχειρησιακού προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» με κωδ. 118-ΕΠΑΝΕΚ, η ΑΣΚΤ είχε την δυνατότητα, 20 χρόνια μετά το πρώτο έργο ψηφιοποίησης της ως τότε Συλλογής (2004-2005 / Κοινωνία της Πληροφορίας), να υλοποιήσει εκ νέου με τα σύγχρονα ψηφιακά δεδομένα και πλέον σύγχρονα και ενδεδειγμένα εργαλεία την Ψηφιακή Συλλογή της Πινακοθήκης στο σύνολό της και να προσφέρει στην Ακαδημαΐκή κοινότητα, στους ερευνητές και στο ευρύ κοινό πρόσβαση στο ιδιαίτερα πλούσιο πολιτιστικό της απόθεμα, μέσα από μια πληθώρα διαδραστικών εφαρμογών, εκπαιδευτικών εργαλείων και ερμηνευτικών ψηφιακών εκθεμάτων.

Υλοποίηση

Το έργο υλοποιήθηκε από την ανάδοχη εταιρεία Postscriptum σε συνεργασία με την ομάδα έργου της ΑΣΚΤ

Επιστημονική Υπεύθυνη του έργου: Β.Μπέτσου, Επίκουρη καθηγήτρια ΑΣΚΤ.

μέλη της ομάδας έργου: Γ.Χαρβαλιάς, Καθηγητής ΑΣΚΤ, πρώην Πρύτανης, Χάρης Ρέτσος, μέλος ΕΔΙΠ ΑΣΚΤ, Περικλής Αντωναρόπουλος, μέλος ΕΔΙΠ ΑΣΚΤ

Λίγα λόγια για την Ιστορία της Συλλογής

Τα πρώτα έργα που με ασφάλεια μπορεί να θεωρηθεί ότι πέρασαν στην κατοχή του Σχολείου των Τεχνών είναι τα 3 βραβευθέντα προπλάσματα των αδελφών Λ. και Γ. Φυτάλη για το Κοντοσταύλειο Βραβείο, τα έτη 1856 και 1857. Κατόπιν, η ελαιογραφία του Γ. Ιακωβίδη με τίτλο Ανδρικό γυμνό με στάμνα (κωδ.Συλλ.0911), από τον κρατικό διαγωνισμό υποτροφίας του 1877 (τα βραβευθέντα στα τμήματα της γλυπτικής και της χαρακτικής έργα από τον ίδιο διαγωνισμό δεν έχουν ακόμη εντοπιστεί). Χαρακτικά έργα 19ου αιώνα δεν σώζονται στην Πινακοθήκη της ΑΣΚΤ (με εξαίρεση, ίσως, το 1242). Η χαρακτική εκπροσωπείται από την περίοδο του Κεφαλληνού και έπειτα. Και σε αυτή την περίπτωση, όμως, στην Πινακοθήκη σώζονται μόνο τυπώματα και όχι πλάκες. Στο εργαστήριο της χαρακτικής, όλοι οι σπουδαστές υποχρεούνταν να καταθέσουν τουλάχιστον ένα τύπωμα από τα έργα που τύπωναν στα εργαστήρια της Σχολής (ασχέτως αν βραβεύονταν στις καταληκτήριες εξετάσεις).

 

Ορισμένα έργα (κυρίως ανδρικά γυμνά ή ημίγυμνα) που χρονολογούνται στην περίοδο της μετάβασης από τον 19ο στον 20ό αιώνα (0788, 0793, 0812, 0816) προέρχονται μάλλον από ετήσιους διαγωνισμούς. Μέχρι την εποχή αυτή, δεν διαφαίνεται κάποια πολιτική στη συγκρότηση συλλογής. Η Σχολή κρατά – ορισμένα μόνο – βραβευθέντα σε χορηγικά βραβεία ή προκηρυχθείσες υποτροφίες έργα. Στις αρχές του 20ού αιώνα (δεκαετία 1910-1920) η Σχολή κρατά και τα βραβευθέντα στους Αβερώφειους και Ράλλειους διαγωνισμούς έργα ζωγραφικής (π.χ. 0817, 0818 0907, 0910). Παραδόξως, τα Αβερώφεια βραβεία στη γλυπτική δεν έχουν ακόμη εντοπιστεί, ορισμένα όμως δημοσιεύει ο Κ. Μπίρης. Μετά την ανασυγκρότηση της Σχολής επί Κ. Δημητριάδη και την οργάνωσή της σε εργαστήρια, φαίνεται να οργανώνονται οι εξετάσεις των αποφοίτων με τη λήξη του ακαδημαϊκού έτους και τα βραβευθέντα έργα (πιθανόν έπειτα από απόφαση του Συμβουλίου των καθηγητών) παραμένουν στην κατοχή της Σχολής. Οι σπουδαστές της ζωγραφικής διαγωνίζονταν (πάντα με βάση τα σωζόμενα έργα) στο γυμνό (ολόσωμο, ανδρικό ή γυναικείο και στην προσωπογραφία (κεφαλή, ανδρική ή γυναικεία). Σπανιότερα, συναντώνται συμπλέγματα ή συνθέσεις με περισσότερες της μιας μορφής . Η κατάσταση αυτή διατηρείται σε όλο το διάστημα του Μεσοπολέμου, της Κατοχής και μεταπολεμικά (δεκαετία του 1950). Στις δεκαετίες του 1960 και του 1970 η λογική αυτή δεν αλλάζει κ.ε.). Ωστόσο, προστίθενται νέες θεματικές ενότητες. Ειδικότερα, πέρα από την προσωπογραφία και το γυμνό, οι σπουδαστές εξετάζονται και στην τοπιογραφία, φιλοτεχνώντας σπουδές στην ύπαιθρο. Επιπλέον, στο μάθημα (ανδρικού) γυμνού προστίθεται τώρα το καθιστό γυναικείο γυμνό, που παραφρασμένα αναφέρεται στους τίτλους των έργων ως Γυναικείο ημίγυμνο. Με την εμφάνιση και την καθιέρωση αφηρημένων τάσεων στην ελληνική τέχνη, τη θέση της τοπιογραφίας παίρνει η ελεύθερη σύνθεση, με αφαιρετικές, αλληγορικές ή και μυθολογικές παραστάσεις. Η αντίληψη αυτή θα διατηρηθεί στην ΑΣΚΤ μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1980, οπότε και με την αλλαγή του νόμου – πλαισίου (1982) και την καθιέρωση της εκπόνησης και παρουσίασης διπλωματικής εργασίας, καταργούνται οι αποφοιτήριες εξετάσεις (με τυποποιημένα θέματα) και ο κάθε σπουδαστής δίνει ένα εντελώς προσωπικό – ξεχωριστό έργο. Στα πρόσφατα χρόνια από την δεκαετία του ’90, η συλλογή περιλαμβάνει και οπτικοακουστικά και ψηφιακά έργα.

Η κατάθεση επιλεγμένων έργων αποφοίτων στην Συλλογή συνεχίζεται έως και σήμερα.